Salie
Jan Salie
Salie hebben we afwisselend met de rozemarijn geplant, en er staan twee varianten. Enkele blaadjes, twee of drie, zijn voor de meeste recepten genoeg.
Salvia is de latijnse naam en die betekent redding!! Een klassiek gezegde was, waarom zou eens mens sterven zolang er salvia/salie in de tuin staat? Het antwoord krijg je er niet bij natuurlijk, maar bij Middeleeuwse banketten, die te zwaar waren voor woorden, werd aan het eind vaak koekjes van deeg met ingebakken salie en citroensap geserveerd om de vertering te bevorderen. In de Lage Landen werd het ook gebruikt om mee te koken in melk. Deze saliemelk of kortweg salie werd als geneeskrachtig en rustgevend beschouwd. Zo zeer rustgevend dat Potgieter in zijn boek Jan, Jannetje en hun jongste kind (1841) een Jan Salie laat optreden, die, voor hij naar bed gaat, saliemelk drinkt in plaats van een stevig glas bier. Deze figuur staat symbool voor de trage 19e-eeuwse, Nederlandse geest. Nog steeds is Jan Salie synoniem voor een trage geest.
Uiterlijk
Genoeg historie, het zijn gewoon heel mooie planten, zo’n vijftig centimeter hoog, met een heel eigen soort groen! Dat groen varieert van zilvergrijs, tot grijsgroen voor de echte salie (Salvia officinalis) dé soort uit de kruidentuin. Er zijn ook bontgroene en roodpaarsbladige varianten, die het in de siertuin geweldig doen en precies zo smaken als de gewone. De bladeren groeien in paren en hebben vaak gele vlekken op de oude bladeren, maar in onze tuin nog niet, het zijn allemaal jonkies. Ze zijn dik, donzig en hebben een ovale vorm met opvallende nervatuur aan de onderkant van het blad. De bladeren ontwikkelen (bij aanraking) een sterke geur en hebben een wrange, warme smaak. Ook de gedroogde bladeren zijn uitermate aromatisch en pittig. De stengel is vierkant en heeft een groene kleur met fijne haartjes. De plant verhout in het tweede jaar.
De bloemen zijn vrij grote lipbloemen 2 tot 3 cm en mooi purper, soms ook wit of roze, en ze bloeien lang. ‘sWinters verliest de plant soms al zijn blad, maar meestal komt dat gewoon weer terug in het voorjaar. In de winter van 2013 met die gemene twee weken strenge vorst na een heel zachte periode zijn er helaas veel salieplanten gesneuveld. Het is een makkelijk te stekken plant, als je flinke stekjes neemt van 10 cm lang en in vochtige grond plaatst slaan die gemakkelijk aan.
Sterk kruid
Salie dient met mate te worden gebruikt, omdat het door zijn sterke smaak gemakkelijk andere kruiden overheerst . Soms maakt men er sterke thee van maakt om mee te gorgelen of te ontsmetten bij problemen met de slijmvliezen, maar die thee mag je dan niet inslikken, te hoge concentraties zijn giftig.
Leuk extra weetje: in het Chinees keizerrijk werd dit kruid zo gewaardeered dat Nederlandse handelaren één kist van dit kruit wisten te verhandelen tegen drie kisten Chinese theeplanten.