Zondag 8 oktober 2017: Verslag excursie Endegeest en Rhijngeest

De aankondiging van deze wandeling had jammer genoeg niet in de Oegstgeester Courant gestaan. Toch waren er een tiental deelnemers, van wie overigens zes MEC vrijwilligers.  En die hebben genoten van deze mooie excursie onder deskundige leiding van Bram Luteyn.

Op zoek naar paddenstoelen

Het thema was de flora en fauna in deze tijd van het jaar en de boeiende historie van de landgoederen. Met extra aandacht voor de paddenstoelen die in de herfst natuurlijk rijkelijk aanwezig zijn.

De twee buitenplaatsen Rhijngeest en Endegeest liggen voor een deel op de eerste strandwal of duinenrij die werd gevormd na de laatste ijstijd.  De Endegeesterstraatweg, die heel vroeger de Herenweg heette, was de droge verbinding door het veen naar de uiterwaarden van de Rijn. Endegeest was de laatste buitenplaats ten noorden van de Rijn: “Einde van de geest” . Geest is een oude benaming voor een zandrug. De stevige ondergrond van zand is een goede plaats om te bouwen en langs de hele kust vinden we hier dan ook de oude dorpscentra en de buitenplaatsen van de rijke stedelingen.

Vanaf 1999 is dit het gemeentehuis van Oegstgeest. Eerder was het de Jelgersmakliniek en daarvoor Sanatorium Rhijngeest.

De buitenplaats Rhijngeest wordt beheerd door het Zuid-Hollands Landschap. Het landhuis en de oude boerderij zijn in particuliere handen. Rhijngeest heeft een belangrijke rol gespeeld in de psychiatrie met de Jelgersmakliniek, het “Sanatorium voor Zenuwlijders”, en het Centrum ’45 voor de behandeling van psychotraumaklachten. Inmiddels zijn beide instellingen al geruime tijd onder andere namen elders actief en houdt de gemeente Oegstgeest kantoor in de oude Jelgersmakliniek.

Vóór het gemeentehuis staat het glassculptuur “Vrouwen in Verzet” van Jan Wolkers,

Ingang kasteel Endegeest met op de voorgrond de oude linde, die na de 80-jarige oorlog werd geplant.

Ook Endegeest heeft tot voor kort een belangrijke rol gespeeld in de geestelijke gezondheidszorg, laatstelijk als hoofdvestiging van de GGZ-organisatie Rivierduinen. Het terrein is nu ontdaan van een groot aantal van de paviljoens die daarvoor waren gebouwd. Recent is het door de eigenaar, de gemeente Leiden, verkocht aan de Oudendaal groep.

Het kasteel is verscheidene keren (deels) afgebroken en herbouwd. In de 19de eeuw was het eigendom en werd het bewoond door de familie Gevers, die een belangrijke rol speelde in het lokale en nationale bestuur.

In de Gouden Eeuw heeft de beroemde Franse filosoof René Descartes een paar jaar op het kasteel gewoond.

Omdat de ondergrond van het gebied uit zand, veen en (uiterwaarden)klei bestaat groeit er een grote variatie aan bomen en planten en ook aan paddenstoelen. Op de zandruggen vinden we beuken, linden en eiken en elders vooral populieren, elzen en berken.

Paddenstoelen, of zwammen zoals ze ook worden genoemd, zijn een belangrijk onderdeel van de natuur. Er zijn in Nederland zo’n 5000 soorten. Ze worden wel verdeeld in parasieten, samenwerkers en opruimers. Parasieten halen hun voedsel weg bij andere soorten, vaak levende bomen en struiken. Die moeten dat soms met de dood bekopen. Samenwerkers ruilen voedsel met andere soorten en opruimers zetten organisch materiaal om in mineralen en elementen. Het belangrijkste deel van een zwam zijn de draden die zich in de grond of in oud of levend hout verspreiden. Dat heet het mycelium. De paddenstoel die wij zien is het vruchtlichaam dat meestal in de herfst verschijnt en via sporen voor de voortplanting moet zorgen.

De onderstaande foto’s zijn tijdens de wandeling gemaakt en geven een indruk van de variatie aan soorten die de excursie opleverde.