Verslag excursie water en waterwegen in Oegstgeest, 8 februari 2015

Het was om tien uur, droog en een graad of zes toen we met 18 mensen bij de fietsbrug begonnen aan de wandeling langs het Oegstgeesterkanaal en Haarlemmertrekvaart. Tom van der Meij en Marijke Burgel waren de gidsen die ons gingen vertellen over water en waterwegen in Oegstgeest.

Onze wandeling ging langs twee van deze oude stromen die in de loop van de tijd werden gekanaliseerd.  Het Oegstgeesterkanaal, waar we eerst lang liepen, is de gekanaliseerde Rijnsburgse Vliet. De Vliet was een van die stroompjes die water van Oegstgeest en Rijnsburg afvoerden naar de Rijn bij Katwijk. In Rijnsburg is nog een stukje van die oude Vliet te zien. Het brede kanaal werd in de jaren veertig van de 19de eeuw gegraven ter voorbereiding op het droogleggen van het Haarlemmermeer. Tot die tijd werd veel water uit het Rijnland via de Kager plassen en het Haarlemmermeer naar het noorden (de Zuiderzee) afgevoerd. Door middel van kaarten liet Tom van de Meij ons zien hoe het kanaal in de plaats kwam van de Vliet en zijn zijriviertjes.  Zo kon hij bijvoorbeeld ook laten zien dat de tegenwoordige brede sloot langs de Hazenboslaan een zijriviertje van de Vliet was.

De andere gekanaliseerde rivier was de Mare, die in de Gouden Eeuw werd vergraven tot de Haarlemmertrekvaart.  Het stuk waarlangs we liepen, vanaf de brug naar Warmond richting Leiden, werd in 1644 recht getrokken. De rest tot in Haarlem kwam in 1656 aan de beurt en daarna voeren er dagelijks trekschuiten met vracht en passagiers. Dat duurde tot het spoor in het midden van de 19e eeuw overnam.

Beide kanalen dienen nog steeds voor het afvoeren van hemelwater uit het omliggende gebied via de gemalen bij Katwijk naar de Noordzee en Spaarndam en Halfweg naar het Noordzeekanaal. Vroeger werd dit uit de lager gelegen polders gepompt met molens, tegenwoordig met elektrisch aangedreven pompen. Bij de Kwaakbrug op de hoek bij Oud Poelgeest, keerden we om.

De excursie werd besloten op de Klaas Hennewerf. Daar genoten we van de gastvrijheid, de koffie en het boeiende verhaal van Alexander de Vos. Zijn uitleg over de vele soorten boten die vroeger mensen en spullen in ons waterrijke gebied vervoerden, sloot naadloos aan op het thema van deze zeer geslaagde excursie.